CHARAKTERYSTYKA WIATRU HALNEGO

Tegoroczna jesień charakteryzowała się częstym występowaniem wiatru halnego w górach.  Działo się tak dlatego, ponieważ często znajdowaliśmy się pomiędzy dwoma potężnymi układami barycznymi: wyżu ze wschodu oraz niżów z zachodu kontynentu (wymuszają one przepływ powietrza właśnie z południa, bez takiego ich ulokowania halny nie byłby możliwy). Różnica ciśnień pomiędzy nimi doprowadziła do silniejszego wiatru, który szczególnie mocno dawał się we znaki w górach i na obszarach podgórskich. Mieliśmy tam do czynienia z tzw wiatrem fenowym, w niektórych obszarach zwanym też halnym. Bez udziału tego wiatru tak wysokie temperatury o tej porze roku, jakie często nam towarzyszyły, byłyby niemożliwe. Wiele wskazuje na to, że ten rodzaj wiatru będzie często pojawiał się też i w kolejnych dniach, dlatego postanowiliśmy bliżej przyjrzeć się zjawisku fenu, opisując jego charakterystykę. Chociaż pojawia się on w górach, to swój wpływ może zaznaczyć również daleko poza obszarami górskimi.  Czym jest ten wiatr, jak powstaje i czym się charakteryzuje dowiecie się czytając poniższy artykuł. Zapraszamy na szczegóły dotyczące wiatru halnego.

Czym jest halny?

Określenie "halny" jest lokalną nazwą wiatru typu fenowego. Nazwa ta używana jest w Karpatach, w innych górach jest to po prostu "fen". Charakterystyczną cechą tego typu wiatrów, jest to, że są one bardzo silne, ciepłe i suche, oraz wieją ze szczytów górskich w kierunku dolin. W Polsce najsilniejsze wiatry fenowe pojawiają się na Podhalu i na Podbeskidziu. Niekiedy potrafią osiągać nawet siłę huraganu, przez co powodują znaczne zniszczenia, zrywając dachy, pozbawiając prądu, łamiąc drzewa a nawet niszcząc potężne obszary leśne. Poza zniszczeniami są też przyczyną złego samopoczucia u ludzi powodując m. in bezsenność czy bóle głowy. W skrajnych przypadkach dochodzi również do większej liczby samobójstw. Fen może pojawić się o każdej porze roku, najczęściej jednak występuje w porze chłodnej. Kiedy pojawi się zimą bądź wczesną wiosną, powoduje gwałtowne topnienie śniegu, co nieraz skutkuje podtopieniami a nawet powodziami. W bardzo sprzyjających warunkach jego wpływ można odczuć nawet kilkaset kilometrów od pasma górskiego.

Powstawanie i przebieg wiatru fenowego

W czasie fenu, powietrze przemieszcza się od obszaru z wysokim ciśnieniem w kierunku obszaru, gdzie występuje niskie ciśnienie. W tym przypadku różnica ciśnień pojawia się pomiędzy jedną a drugą stroną grzbietu górskiego. Żeby jednak doszło do powstania halnego, to różnica ta musi być na tyle duża, żeby powietrze z jednej strony grzbietu górskiego zdołało wzbić się na sam szczyt i przebić się na drugą stronę góry. W trakcie halnego dochodzi to tzw. przemiany adiabatycznej, czyli wymiany mas powietrza z wilgotnej i zimnej, na suchą i ciepłą. Jak się to dzieje? Z obszaru o wysokim ciśnieniu, chłodne i wilgotne powietrze unosi się na grzbiet górski.W czasie tego procesu dochodzi do kondensacji pary wodnej i powstania chmur i opadów. Wynikiem tego jest charakterystyczny wał chmurowy nad górami. Powietrze unosząc się ochładza się o ok 0,6ºC na każde 100 metrów wysokości. Następnie masy powietrza opadają ze szczytów po drugiej stronie grzbietu górskiego i przemieszczają się w kierunku dolin. W tym przypadku mamy do czynienia z odwrotną sytuacją, z tym, że powietrze nagrzewa się szybciej, o ok 1ºC na każde 100 metrów wysokości. Innymi słowy im niżej tym staje się cieplejsze i suchsze. Omawianą sytuację ilustruje powyższa grafika.

Skutki

Poza zniszczeniami oraz negatywnym wpływem na samopoczucie człowieka, halny powoduje gwałtowny wzrost temperatury powietrza. Kiedy wieje w trakcie pory chłodnej, to nawet nocą może podnieść temperaturę do ok 20ºC. Zdarza się również, że pojawia się w porze letniej, co powoduje , że w trakcie nocy temperatura może nie spaść poniżej 30ºC. To dzięki halnemu notujemy rekordowe temperatury w miesiącach chłodnych. Przykładowo: w marcu 1974 roku w Nowym Sączu dzięki halnemu zanotowano 25,6ºC,a w listopadzie 2008 roku w Bielsku-Białej termometry pokazały 23ºC. Również w miesiącach zimowych w czasie halnego pojawiały się dwudziestki. Tak było np w Wigilię Bożego Narodzenia 1989 roku, kiedy halny panujący na Podhalu spowodował, że w Tarnowie zmierzono 20ºC. Poza tym, fen gwałtownie obniża wilgotność, niekiedy nawet do wartości występujących na Saharze.

ZAKAZ KOPIOWANIA BEZ ZGODY ADMINISTRATORÓW STRONY.

 Wszelkie prawa do wykresów i opisów są własnością właścicieli bloga - kopiowanie całości lub jakiejkolwiek części bez zgody administratorów to naruszenie praw autorskich zgodnie z ustawą o ochronie praw autorskich i własności intelektualnej